Kind 44 is het debuut van de 29 jarige Engelse schrijver Tom Rob Smith. Het boek is aan 22 landen verkocht en het wordt verfilmd. Uitgeverij Ambo Anthos is een forse publiciteitscampagne begonnen waaruit blijkt dat men ‘gelooft’ in dit boek. Terecht!

We schrijven het jaar 1953. Stalin is dictator in Rusland en onder zijn regime zijn mensen wantrouwend en angstig want iedereen kan een potentiële verrader zijn. Voor je het weet word je door een familielid, vriend of kennis aangeklaagd omdat je staatvijandelijke activiteiten ontplooit. Degene die jou aangeeft krijgt vervolgens een forse beloning en jij bent al veroordeeld zodra je verdacht bent.  

Leo Demidov is een officier van de geheime dienst die meewerkt aan dit soort praktijken. Hij is een loyaal volger van de communistische partij. Daardoor gaat het hem voor de wind. Zowel hij, zijn vrouw als zijn ouders zijn in materieel opzicht beter geworden door Leo’s baan. In Rusland vinden uiteraard – net als in alle landen ter wereld – moorden plaats, maar ze worden altijd gekwalificeerd als politieke moorden. In het paradijs van de arbeider leven namelijk fatsoenlijke mensen die werken voor de glorie en de vooruitgang van de natie. Het begrip ‘seriemoordenaar’ is een westerse uitvinding, dit verschijnsel komt in het Rusland van Stalin niet voor. Dan zijn er aanwijzingen dat een seriemoordenaar actief is in Rusland. Hij vermoordt met name kinderen. Leo vangt de eerste signalen op, maar hij kan ze moeilijk inpassen in zijn wereldbeeld en rijmen met zijn geloof in Vadertje Staat. Door een aantal incidenten gaat hij toch meer waarde hechten aan de geruchten. Dit wordt hem niet in dank afgenomen want - zoals gezegd – in een communistische staat mag een seriemoordenaar niet bestaan. Alleen het verdorven Westen kent dergelijke afwijkende exemplaren van de menselijke soort.  

Kind 44 is een geweldig debuut van Tom Rob Smith. Vanaf het begin krijgt de lezer een spannend en vaak gruwelijk verhaal voorgeschoteld. De achtergronden van het Rusland van de jaren vijftig van de vorige eeuw worden overtuigend geschetst. Hieruit komt een beeld naar voren van: angst, wantrouwen, manipulatie en machtswellust. Niemand is te vertrouwen. Verdachten zijn vanaf het moment van verdenking daders.
Het eerste deel van het boek gaat met name over deze paranoia. In het tweede deel komt de verhaallijn rondom de seriemoordenaar prominent naar voren. Dan maakt de lezer kennis met knullige onderzoekmethodes en de weigering van een totalitaire staat om kritisch na te denken. Objectieve onderzoeksdrift heeft plaats moeten maken voor vooronderstellingen vanuit ‘geloof’.  
Leo Demidov is de hoofdpersoon. Hij is geen man die nobele daden verricht, hij is onderdeel van het systeem en dus medeplichtig. Met zijn vrouw Raisa heeft hij een soort verstandshuwelijk. Ook het echtpaar geeft blijk van wederzijds wantrouwen en van een sprookjeshuwelijk kun je niet spreken. Dit gegeven geeft dit boek ook de nodige ‘charme’ en diepgang.  
Uiteindelijk maakt Leo Demidov jacht op de seriemoordenaar. Dit resulteert in actiescènes die gemaakt lijken te zijn voor een film. Dat is niet verwonderlijk want de schrijver -Tom Rob Smith- heeft meerdere scenario’s voor films geschreven. En toch slaat het verhaal hier enigszins op hol. De plot is iets te geconstrueerd en boet hierdoor in aan kracht. Het lijkt alsof de auteur de cirkel teveel rond wilde maken.

Ondanks deze punten van kritiek is Kind 44 een glorieus debuut. Voorzien van: uitvoerige documentatie, spanning en een vlotte schrijfstijl.
Kind 44: Boeiend gedocumenteerd. Het schokt, het ontroert en het staat garant voor een zinderende spanning.  Een indringend portret van Rusland ten tijde van Stalin.

Kolyma (2009) - Tom Rob Smith ***

Meer over dit boek tijdens het lezen: Zie hier