De Indiase bruid (2002) Karin Fossum *****

In haar vijfde boek rondom inspecteur Sejer verhaalt Karin Fossum over de vrijgezel Gunder Jomann die in India zijn bruid gaat zoeken. Dit lukt en ze trouwen. Zodra ze echter in Noorwegen aankomt slaat het noodlot toe. De Indiase bruid is naast een, naar mijn mening, literaire thriller, ook een liefdesgeschiedenis. Het gaat over trouw en ontrouw en het vertelt het verhaal van een besloten dorpsgemeenschap met al zijn geheimen.

Gunder Jomann is in al zijn eenvoud een innemende persoonlijkheid. Hier ligt voor een deel de kracht van Karin Fossum. De dader van de moord wordt uiteindelijk gevonden. Toch blijft het tot op het einde spannend en het slot is ontroerend.

Het nieuwe boek van Karin Fossum ligt in de boekwinkels. Ik heb genoten van haar vorige misdaadromans, dus was het vanzelfsprekend ‘Zwarte seconden’ aan te schaffen. Een meisje van bijna 10 jaar stapt op haar fiets om een tijdschrift te kopen. De ergste fantasie van haar moeder - Helga - wordt realiteit als haar dochter - Ida - niet terugkeert. Negen dagen later wordt het stoffelijk overschot gevonden. Tot die tijd heeft men met man en macht naar het kind gezocht. De bekende hoofdpersoon uit de boeken van Karin Fossum, inspecteur Sejer, gaat op zoek naar de dader.

‘Zwarte seconden’ is een sfeervol boek met interessante en markante karakters. Emil is een niet pratende ‘dorpsgek’ die met zijn driewieler vele kilometers aflegt. Dat geeft houvast in zijn leven. Via Tomme, de neef van het slachteroffer, schetst Fossum een portret van een tobberige puber. Dan hebben we nog Helga, de moeder van het slachtoffer. Via haar worden ondragelijke angst en onpeilbaar verdriet verwoord. En natuurlijk treffen we weer inspecteur Konrad Sejer, die Fossum beschrijft als een soort ‘oerbeeld’ van een politie-inspecteur. Karin Fossum kan goed portretten schilderen van alledaagse en niet-alledaagse, soms afwijkende mensen binnen een kleine gemeenschap. Dat doet ze ook in dit boek.

De kracht van het boek ligt in beschrijvingen van personages, hun emoties, onwillekeurige gedachten en fantasieën. Het is een sfeervol boek, eenzaamheid en het onvermogen te communiceren zijn terugkerende thema’s. De zwakte van het boek ligt in de plot en de verhaallijn. Tot het eind van het boek hoopte ik op een onverwachte wending. Dat gebeurde helaas niet. Ook had ik soms twijfels bij de beschrijving van de gedachten van de autistische Emil. Kan een dermate gehandicapt mens zoveel beschouwing hebben?

Tijdens het lezen was ik geboeid. Na afloop en nadenkend over het verhaal vond ik het verhaal en de plot te voorspelbaar. Mooi verteld? Ja, dat zeker. Vandaar het eindoordeel: drie sterren.

Misdaadromans zijn er in allerlei soorten en maten. Karin Fossum, een Noorse schrijfster, begeeft zich op het pad van de psychologische misdaadroman. Dit doet ze jaren op zeer verdienstelijke wijze.

In De moord op Harriet Krohn beschrijft ze de lotgevallen van de veertigjarige Charlo Torp. Hij is depressief. Zijn vrouw is overleden, hij heeft een gokverslaving die grote schulden genereert en zijn dochter wil niks meer van hem weten. Hoe komt hij van die schulden af? Hij berooft Harriet Krohn, de situtatie loopt uit de hand en de vrouw sterft. Nu kan Charlo zijn schulden aflossen en een paard voor zijn dochter kopen. Hij lijkt zijn leven weer op orde te krijgen…..

In De moord op Harriet Krohn houdt Fossum het heel klein. De lezer krijgt toegang tot de gedachtewereld van Charlo Torp. Hoe verloopt zijn leven na de moord? Heef hij schuldgevoel? Zo ja, hoe gaat hij hiermee om? Wat zijn zijn twijfels, wat beweegt hem? Hoe hanteert hij zijn angsten?

Vanaf het begin weet Karin Fossum de aandacht te vangen en vast te houden. Ze schrijft in een kenmerkende, sobere en zorgvuldige stijl over gewone en herkenbare mensen. Het boek leest uitermate soepel en soms hou je als lezer je hart vast bij de levenswandel en daden van Charlo Torp. De eenzaamheid van deze man komt ook tot uiting doordat de schrijfster weinig personages introduceert. Vorm en inhoud dekken elkaar.

Op sommige momenten is het niet moeilijk enig begrip op te brengen voor deze moordenaar, op andere momenten valt op dat zijn redenaties wel erg vaak in zijn eigen voordeel uitpakken. Maar de worsteling is er en dat maakt dat de dynamiek van gedrag overkomt. ‘Enerzijds’ en ‘anderzijds’ wisselen elkaar regelmatig af en bevorderen de betrokkenheid bij dit boek.

Karin Fossum heeft ooit gezegd dat ze de inspecteur Sejer ‘groot’ wilde maken omdat hij gerechtigheid vertegenwoordigt. Ook in De moord op Harriet Krohn is dit het geval. Sejer vervult een sobere zijrol en staat symbool voor een rechtvaardige en menselijke politieman.
Een ‘klein’ verhaal, weinig opgetuigd en prachtig geschreven. Karin Fossum heeft weinig toeters en bellen nodig om de psyche van deze ‘gewone’ moordenaar te beschrijven en te ontleden. Zoveel eenvoud en gedoseerde taal duidt op: veel schrappen, herschrijven en sleutelen.

Stel je voor. Je bent een gewoon echtpaar en vader en moeder van een prachtige dochter die zeer welkom was. Die dochter is inmiddels 17 jaar oud. Ze doet het goed op school, is beleefd en attent, soms wel een beetje stil maar dat zie je wel vaker bij jongeren van die leeftijd. Op 4 november draagt ze haar kunstleren jas en haar zwarte schoenen met hele dikke zolen. Ze groet en gaat weg: een laatste beeld. Diezelfde avond komt ze niet terug en de dagen daarna ook niet. De politie start een onderzoek, maar aanwijzingen blijven uit. Waar is ze? Wat is er gebeurd?

Dit lot treft Jon en Magnhild Moe. Hun dochter Jonna verdwijnt. Ze blijkt gelogen te hebben. Tegen haar ouders zei ze dat ze naar een vriendin zou gaan, maar die vriendin weet van niets.
Karin Fossum beschrijft de innerlijke strijd van dit ouderpaar. Vader is een gesloten man, moeder heeft meer behoefte aan communicatie. Ze proberen elkaar te bereiken, maar dat lukt steeds minder. Moeder Magnhild stelt zichzelf vragen, diep verdriet en boosheid wisselen elkaar af. Vader Jon raakt steeds meer naar binnen gekeerd en beelden van zijn dochter dringen zich op.
Het proces van het omgaan met deze ingrijpende gebeurtenis wordt door Karin Fossum ontleed. De ene keer kijkt de lezer door de ogen van de vader, de andere keer door die van de moeder. Hierdoor ontstaat zicht op wederzijdse verwijten, momenten van wanhoop en diepe eenzaamheid. Mensen uit de omgeving worden met andere ogen bekeken, een normaal leven is niet meer mogelijk. Alles wordt overvleugeld door het krampachtige verlangen naar Jonna. Naarmate ze langer wegblijft wordt het verlangen naar duidelijkheid steeds groter. Het vinden van haar stoffelijk overschot lijkt een meer dragelijke optie dan de voortdurende onzekerheid.

Karin Fossum heeft een roman met thrillerelementen geschreven. Ze ontleedt scherp en met precisie de interactie en de gevoelens van de ouders.
Het resultaat is een toegankelijk en fijnzinnig verhaal.
Karin Fossum houdt het klein, houdt het overzichtelijk en gaat vervolgens de diepte in.
Een scherpzinnig en rijk boek, zonder opsmuk, vol mededogen dat getuigt van groot inzicht in menselijk gedrag en gezinsrelaties.
Weliswaar meer een roman dan een thriller. Toch past de beoordeling ´zeer goed’. Zeker voor de liefhebber van de psychologische misdaadroman.