Arkadi Renko is een krachtige, innemende hoofdpersoon die in een veranderde samenleving zijn weg moet zien te vinden. Een maatschappij die kampt met allerlei uitwassen zoals corruptie en gangsterdom. Dit wordt door Martin Cruz Smith overtuigend voor het voetlicht gebracht. Wolven in schaapskleren omringen Arkadi Renko.
Maar het meest indrukwekkend is zijn beschrijving van het verblijf van Renko in Tsjernobyl. Hij beschrijft een geïsoleerde gemeenschap die leeft met de straling, een landschap dat veranderd is en dieren die genetische afwijkingen vertonen. Telkens weer slaat de stralingsmeter uit bij de radioactieve ruines. Er zijn verboden zones, er zijn verlaten huizen waaruit de bewoners in grote haast zijn weggevlucht. Arkadi doorkruist dit gebied op zijn oude aftandse motor. Maar het leven heeft ook zijn gang hernomen en dit wordt ondermeer duidelijk door ontroerende beschrijvingen van enkele oude mensen die hun geboortegrond trouw zijn gebleven.

Het schijnt dat de schrijver onderzoek heeft verricht in Tsjernobyl en dat is te merken. Het lijkt bijna onmogelijk om zo beeldend te schrijven als je niet op die plek bent geweest. De titel van het boek is mooi gekozen, wordt gaandeweg het boek duidelijk en kan op velerlei manieren worden uitgelegd. De plot verrast in dit spannende en briljant geschreven verhaal.

Dit is voor mij een 5-sterren boek. Het heeft een bijzondere thematiek en het onderscheidt zich door de prachtige beelden die Cruz Smith weet op te roepen. Een boek dat de tand des tijds waarschijnlijk kan doorstaan. Daarnaast zet Wolf eet hond aan tot nadenken over de gevolgen van de ramp in Tsjernobyl. Laten wij niet vergeten!

De geest van Stalin (2007) Martin Cruz Smith ***

De geest van Stalin spookt.

Martin Cruz Smith is een Amerikaanse auteur die al decennia lang schrijft over de voormalige Sovjet-Unie en de hedendaagse staten. Dit doet hij via zijn hoofdpersoon Arkadi Renko, een gedreven inspecteur van politie, die leeft in Rusland of zijn buurlanden. Telkens weer komt hij in aanraking met de bloederige geschiedenis of de uitwassen van de nieuwe tijd, de machthebbers, corruptie of het lastige Tsjetsjenië.
In  zijn voorlaatste titel Wolf eet hond kwamen de gevolgen van de milieuramp in Tsjernobyl voor het voetlicht. In De geest van Stalin worstelt Arkadi met de zwarte kanten van het  hedendaagse Rusland en met sporen uit het verleden; persoonlijk en politiek.  

Het is ijzig koud in Moskou waar sneeuw gestaag valt. De ondergrondse is nog steeds een fenomeen waar de natie trots op is.  In deze ondergrondse doemen geesten op. Meerdere inwoners van Moskou beweren dat ze daar Stalin hebben gezien. Arkadi Renko wordt opgeroepen om te onderzoeken welke waarheid schuilt in deze meldingen. Hebben de oude communisten last van hysterie? Wordt er propaganda gemaakt waardoor een nieuwe volksbeweging kan ontstaan? Wie heeft of wie hebben belang bij al die aandacht voor Stalin?

In De geest van Stalin is Arkadi wederom in het gezelschap van zijn vriendin Eva en zijn geadopteerde zoon Zjenja. Eva is geschonden uit de Tsjetsjeense strijd gekomen en Zjenja is - naast schaakwonder - een zwaar verwaarloosd kind dat telkens verdwijnt en alleen maar uit lijkt te zijn op eigen gewin. Deze beide mensen, die hem dierbaar zijn, stellen hem ook zwaar op de proef.
Daarnaast heeft Renko het niet gemakkelijk bij de politie. Er lopen functionarissen rond die zijn bloed wel kunnen drinken. Maar Arkadi gaat zijn eigen weg, vermoedt corruptie en sporen leiden naar mensen op hoge plekken in de hiërarchie van het nieuwe Rusland.
Renko is een man met een humanistische inslag. Zijn vader daarentegen was een vooraanstaand militair, bewonderaar van Stalin en medeverantwoordelijk voor misdaden die in naam van het oude regiem zijn begaan. In De geest van Stalin komt deze vader regelmatig voorbij via – soms traumatische-  jeugdherinneringen van Renko. Een ander opmerkelijk personage is de oude schaakmeester die het communisme trouw is gebleven en samen met anderen het verleden blijft eren.
Het boek speelt zich grotendeels af in Moskou maar een gedeelte speelt in Tver, een stad zo’n 165 kilometer ten noordwesten van Moskou. Hier worden massagraven blootgelegd door patriottische ‘Rode Gravers’. Renko spit mee naar waarheid.
 
Martin Cruz Smith schildert een koud en kil Rusland met veel drank, sigaretten, corruptie, geweld en wapens.  Geen opwekkend of rooskleurig beeld. Arkadi is en blijft een opmerkelijke hoofdpersoon. In De geest van Stalin spelen zijn persoonlijke lotgevallen een belangrijke rol, zoals zijn familiegeschiedenis en de achtergronden van zijn karakter.  
Martin Cruz Smith is een goede en gedreven schrijver. Hij schept een beeldende sfeer binnen een boeiend verhaal.
Zijn er nog minpunten in dit boek? Het verloop van de wonderbaarlijke genezing van Renko is niet helemaal geloofwaardig uitgewerkt en soms is het boek wat ‘taai’.
Eindoordeel: Een rauw, hard en duister boek dat  tot nadenken stemt. Met een rondspokende geest van Stalin.    

2 citaten: uit het boek:
Jouw behoefte om goed te doen is een vorm van narcisme.
Een man die drinkt zonder iets erbij te eten is een alcoholist.