Het oog van de luipaard is geschreven in 1990. Dit betekent dat
de Wallander-serie toen nog geschreven moest worden.
Het verhaal speelt zich af
in Zambia. Hans Olofson is de hoofdpersoon en zijn lotgevallen in
Afrika worden afgewisseld met hoofdstukken waarin zijn jeugd in
Zweden voorbij komt.
In Zweden maken we kennis met Hans’ alcoholische vader, zijn
vriend Sture en niet te vergeten met Janine. Haar bijnaam luidt
´de Neusloze’, het gat tussen haar ogen vult ze op met
een zakdoek. Hallelujaharry, een gedreven dominee heeft zich haar
lot aangetrokken. Een bont gezelschap buitenstaanders waarvan Hans
Olofson er één is. Door flashbacks naar zijn jeugd
krijgt de lezer gaandeweg meer inzicht in de achtergronden van zijn
vertrek naar Afrika. Pas tegen het eind van het boek is dit beeld
compleet. Dan is ook zijn persoonlijke zoektocht voltooid.
Het overgrote deel van het
verhaal speelt zich af in Afrika. Hans trekt in bij Judith en neemt
na verloop van tijd de kippenfarm over. Een groot bedrijf met veel
personeel waar Hans goed voor wil zorgen. Met zijn Zweedse bagage,
normen en waarden is hij neergestreken in dit armoedige, hete land
met zijn ongrijpbare bevolking. In wezen snapt hij weinig van de
Afrikaanse mentaliteit. En nog minder van het primitieve bijgeloof
dat hij wil uitbannen. Hij wil graag goed doen, maar zijn Europese
bril speelt hem parten evenals de argwaan van de zwarte bevolking
tegenover de blanke overheersers.
Het boek ademt de worsteling en de wil om een andere cultuur te
doorgronden. Soms leidt dit tot komische en hilarische taferelen.
In Afrika blijkt corruptie overal aanwezig, voor geld is alles te
koop. Het land lijdt onder blanke overheersing, opstand dreigt en
de sfeer onder de blanke boeren wordt steeds grimmiger. Aanslagen
vinden plaats, de hond van Hans wordt gespietst en zijn tong afgesneden.
Hans sluit zich op, heeft aanvallen van malaria en koortsige dromen.
Hij bewapent zich en ziet overal vijanden. Wantrouwen overheerst.
Het oog van de luipaard is
meer een roman dan een misdaadroman. Een spannende roman. De spanning
zit hem in de beschrijving van de lotgevallen van Hans Olofsen,
het schetsen van dreiging en oproer en de toenemende escalatie van
geweld en enkele wrede moorden.
Een bevlogen boek dat krachtige
beelden oproept. In soms korte fragmenten pakt de schrijver vele
thema’s bij de kop die hij grondig uitwerkt en toegankelijk
opdient aan de lezer.
Daarnaast is het een verontrustend boek over een continent dat
zucht onder zware lasten, rampspoed en armoe. Allesbehalve een
geromantiseerd verhaal.
De schrijver legt haarscherp verschillen tussen de Afrikaanse
en Europese mentaliteit bloot in dit bevlogen en geëngageerde
verhaal waaruit veel liefde voor Afrika blijkt. Wederom een bewijs
dat Henning Mankell een eersteklas verteller is.
Labyrint
(2007) Henning Mankell *** |
Staccato.
Henning Mankell rondde in februari 2000 het boek
‘Labyrint’ af. Aanvankelijk was het een script voor
een t.v.-serie, maar naar aanleiding van een bezoek aan de filmset
ontstond in zijn hoofd het idee voor een volwaardig boek dat hij
vervolgens uitwerkte. Volgens de schrijver staan het boek en de
serie op zichzelf. Het boek bestaat uit 6 delen en 243 paragrafen.
Hoofdpersoon uit ‘Labyrint’ is Louise
Rehnström. Ze is officier van justitie en getrouwd met een
wethouder. Op een dag wordt een schedel gevonden en al snel vermoedt
men dat deze heeft toebehoord aan Bengt Ingemarsson. Hij was een
prominent figuur die de gemeente kwam redden met wilde investeringsplannen.
Op een dag verdween hij spoorloos, vele mensen die in hem geloofd
hadden, bleken gedupeerden en waren hun geld kwijt. Zijn investeringsplannen
waren ‘gebakken lucht’.
Louise is jong, ambitieus, hardnekkig en werkt hard. Ze zoekt
en onderzoekt en tracht de onderste steen boven te krijgen. Haar
moeder is dementerend en haar man ziet ze te weinig door zijn
drukke werkzaamheden. Dit zet het huwelijk onder druk. Een persoonlijke
verhaallijn vlecht zich door het boek.
In het voorwoord van ‘Labyrint’ vertelt Henning Mankell
dat hij een boek wilde schrijven over de schandalige economische
delicten die Zweden in de jaren negentig van de vorige eeuw teisterden.
Zwart geld, fraudeteams, lege BV’s, belastingvlucht, de
vrijemarktwerking, kleine vissen die uit het net gevist werden
en grote haaien die ontkwamen. Kortom: corruptie in het Zweden
van die tijd.
‘Labyrint’ is een verhaal over politiek, verteld in
romanvorm en opgetekend in soms korte paragrafen.
Henning Mankell schrijft deze keer ‘staccato’. Soms
korte zinnen en soms uiterst korte paragrafen. Dat is even wennen
voor wie de verhalenverteller Mankell gewend is. In dit boek toont
hij zich meer als scenarioschrijver. Deze stijl levert overigens
ook een uiterst toegankelijk boek op dat vlot leest en waarin
politieke en persoonlijke thema’s aangesneden worden. Maar
de ontknoping is helaas teleurstellend.
Henning Mankell is echter een dermate goede schrijver dat ‘Labyrint’
een verdicht geschreven en pakkend verhaal is geworden over de
tijdsgeest van zelfverrijking en gesjoemel gecombineerd met een
persoonlijk verhaal.
Goed voor drie sterren.
Kennedy's brein (2007) - Henning Mankell **** |
De realiteit en het open einde. |
Kennedy’s brein verscheen in 2005 in Zweden. Volgens een citaat uit het Zweedse ‘Aftonbladet’ is het de tot nu toe belangrijkste misdaadroman van Henning Mankell.
De omslag vertelt dat het hier niet om een Wallander-roman gaat. De laatste was ‘De jonge Wallander’ en is geschreven in 1999. Daarna volgde een misdaadroman met de dochter van Wallander – Linda – in de hoofdrol. Jaartal : 2002. Sindsdien heeft Henning Mankell niet stil gezeten en andere boeken geschreven. Ook Afrika romans. Zijn naam blijft – op het terrein van misdaadromans – sterk gekoppeld aan Kurt Wallander. Voor de fans van Wallander is het goede nieuws dat Henning Mankell meer boeken wil schrijven met Kurt en/of Linda Wallander in de hoofdrol.
Kennedy’s brein’ is een op zichzelf staand verhaal.
Louise Cantor is de hoofdpersoon. Ze is begin vijftig en archeologe. Haar leven heeft altijd in het teken gestaan van het rapen van scherven uit een ver verleden. Stukjes zoeken en daarvan gehelen maken. Ze komt terug van een onderzoek in Griekenland en wil op bezoek bij haar zoon Henrik in Zweden. In zijn woning treft ze hem aan. Hij is dood. Zelfmoord, zegt men. Louise is diep geschokt, de bodem onder haar bestaan verdwijnt. Henrik was haar enige zoon. Ze hield van zijn vader. Maar lang geleden verdween hij uit haar leven. De enige familie die rest is haar eigen oude vader. Louise gelooft niet dat Henrik zelfmoord heeft gepleegd. Dat paste niet bij hem. Hij was een schandaal op het spoor en is vermoord. Dat is haar overtuiging. Ze gaat op zoek naar de vader van haar zoon om samen in de voetsporen van Henriks verleden te treden. Scherven verzamelen die misschien leiden tot inzicht in het geheel.
Kennedy’s brein vertoont verwantschap met de Afrika-boeken van Henning Mankell. Louise Cantor reist de wereld rond om meer te weten te komen over het leven van haar zoon. Een dichtbij verhaal gecombineerd met een veraf verhaal . Dichtbij is het verdriet en de rouw over haar zoon. Veraf is wat zich in Afrika voltrekt. Een continent met talloze Hiv-geïnfecteerden en doden als gevolg van Aids. Wie speelt smerige spelletjes ten koste van de Afrikaners? Hoe lopen de geldstromen? Veraf wordt dichtbij en omgekeerd.
Kennedy’s brein is een boek over rouw. De rouw van Louise Cantor over haar zoon, maar ook de rouw over de uitbuiting van Afrika. Een stadium van rouw is kwaadheid. Die boosheid brengt Henning Mankell over. Woede over westerse dominantie en het exploiteren van Afrika. Misstanden en doden als gevolg van Aids. De lezer proeft dit tussen de regels door maar ook in passages. Henning Mankell woont gedurende een deel van het jaar in Maputo / Mozambique. Hij verwoordt zijn betrokkenheid bij en zijn kennis van Afrika. Dit is te merken aan beschrijvingen van de couleur locale, de gewoontes en mentaliteit van de bevolking. Lousie Cantor is een stem.
Louise Cantor probeert het leven van haar zoon te reconstrueren. Dit stelt haar soms voor onaangename verrassingen. Ze dacht dat ze veel van hem wist, maar blijkt toch onwetend. Het misdaadverhaal brengt haar naar vele plekken op aarde. Van Zweden naar Spanje, naar Afrika en vice versa. Een hectische en rusteloze zoektocht.
Is het een spannende misdaadroman? Niet op de gebruikelijke manier. Het verhaal kent een open einde en dit wordt door Mankell in zijn nawoord toegelicht. In de loop van het verhaal wordt de keuze voor de titel duidelijk. En er zijn enkele vragen die blijven liggen. Bijvoorbeeld : hoe kwam Henrik zo rijk en wat was de reden dat Henrik voorwendde dat hij een zus had.
De ingrediënten van Kennedy’s brein zijn: een indringend verhaal, aanklacht, bevlogenheid, compassie, scherpte, woede en veel wijsheid. Herkenbaar eigen : Henning Mankell. |