Misdaadromans

De misdaadroman als kroniek van het moderne leven

Door: Ronald de Jong

Recent verscheen het vijfde boek van de Deense schrijver en journalist Leif Davidsen. De Onzichtbare Vrouw is de vertaling van het in 2006 verschenen Den Ukendte Hustru. Een vertaling van de hand van Kor de Vries, die eerder tekende voor De Vijand in de Spiegel en Enkele Reis Kopenhagen.
Leif Davidsen wil aan de lezers van misdaadromans.nl wel kwijt wat hem boeit aan Rusland, de setting die hij heeft gekozen voor zijn nieuwe boek De Onzichtbare Vrouw.

‘Ik begon op zeer jonge leeftijd al met schrijven en ook in diverse genres. Met eerste publicatie was een bundel poëzie. Door mijn werk als journalist werd ik gevormd en beïnvloed en hiermee werd steeds meer richting gegeven aan mijn werk als schrijver. Mijn motivatie om misdaadromans te schrijven was niet zozeer een bewuste keuze. Tijdens een reis naar Moskou in 1980 ontstond bij mij het idee voor een verhaal over een Deense hoofdpersoon, dat zich afspeelt in Spanje. Tijdens het schrijven was ik zelf niet zo zeer bezig met het genre, maar wilde ik gewoon het verhaal kwijt. De uitgever plakte er het etiket thriller op. Hiermee was ik opeens thrillerauteur geworden en dat is sindsdien zo gebleven. Voor mij persoonlijk is de thriller een perfecte vorm om te vertellen over het leven en de samenleving, mensen en de wereld waarin ze leven.’

Fascinatie voor Rusland ‘Waar mijn fascinatie voor Rusland vandaan komt? Kijk naar de geschiedenis en je hebt het antwoord. Een groot land met veel dramatische veranderingen die ook in het Westen voelbaar zijn. Een plek vol verhalen over misdaad, misleiding en passie. Wat kun je je als schrijver nog meer wensen? In de periode 1988-1993 schreef ik een drietal boeken die zich afspelen in de Sovjetunie. Een tijdperk waarin Boris Jeltsin aan de macht was en waar een aantal zakenlieden buitensporig veel geld en ook politieke macht tot hun beschikking kregen. Nu, vijftien jaar later, hebben deze oligarchen het onder Poetin het niet meer zo makkelijk. Een aantal zijn hun macht en geld kwijt en anderen zijn Rusland ontvlucht. Voor mij een interessante setting om mijn hoofdpersoon rond te laten reizen in het hedendaagse Rusland. Een omgeving die op sommige vlakken lijkt op het Westen, maar die ook totaal verschillend kan zijn. Het is voor mensen in het Westen dan ook moeilijk te begrijpen welke enorme veranderingen in Rusland hebben plaatsgevonden in de afgelopen vijftien jaar.

Een boeiende setting is voor mij niet het startpunt voor een nieuw boek. Zelf begin ik altijd met een hoofdpersoon die zich in een bepaalde situatie bevindt en vandaar uit begin ik te schrijven. Ik word zelf dan ook regelmatig verrast hoe de plot zich ontwikkelt. Ik werk niet toe naar een geplande plot. De thema’s die ik gebruik liggen vaak in het verlengde van mijn werk als verslaggever, of zaken die ik tegenkom bij mijn reizen. Zoals de zwerfjongeren in Moskou. In het boek maakt hoofdpersoon Marcus kennis met de dakloze jongen Sasja. Hiermee wordt een groot contrast zichtbaar ten opzichte van de onvoorstelbare rijke oligarchen. Gelukkig zie je ook een toename in welvaart voor steeds meer lagen van de bevolking. Welvaart als gevolg van export van gas en olie.’

Terrorisme

‘Een ander thema dat ik al eerder in mijn boeken heb gebruikt is de invloed van terrorisme op de samenleving. In de Russische samenleving wordt de Tsjetsjeense afscheidingsbeweging gezien als een terroristische beweging. Natuurlijk zijn de mensen die verantwoordelijk zijn voor de gijzeling in een Moskous theater of de school in Beslan terroristen. Maar de situatie rondom Tsjetsjenië is een enorm complexe situatie met wortels diep in de geschiedenis.
Kijkend naar de huidige situatie ligt de macht in handen van Kadyrov, die daar is neergezet door Poetin. Kadyrov zelf is ook een soort terrorist die samen met zijn clan misbruik maakt van zijn macht door moord, gijzelingen en afpersing. Tsjetsjenië is een tragedie met alleen maar verliezers en geen winnaars. Een bloedende wond in de zij van Rusland.’  

‘Kijkend door de ogen van een journalist is het interessant om te zien hoe Rusland zich de komende periode ontwikkelt. Is de weg ingezet naar een omgeving waarin de welvaart steeds meer toeneemt, en waar de democratie in alle facetten aanwezig zal zijn? Of zal de vrijheid van meningsuiting steeds meer verdwijnen en gaan we terug naar de tijd van de goelags? Waarbij Rusland zich ontwikkelt tot een agressieve totalitaire supermacht waar corruptie en misdaad de boventoon voeren? We zullen zien wat de net gekozen Dmitri Medvedev Rusland gaat brengen.’

Misdaadromans ‘Waarom de Scandinavische misdaadromans vaak gaan over misstanden in de samenleving? De huidige misdaadroman is de kroniek van het moderne leven, waarin de grote vragen over leven en dood, loyaliteit en verraad, en passie en haat, hun plek opeisen. Maar eerlijk gezegd lees ik zelf niet zo veel misdaadromans en zeker niet die van het type whodunits. Kijkend naar het thriller- en spionagegenre zijn mijn voorbeelden schrijvers als Eric Ambler, Graham Greene en John le Carré. En buiten het misdaadgenre giganten als Steinbeck en Hemingway. Hemingway die woonde en werkte op Cuba, en dat is ook waar mijn nieuwe boek, dat dit najaar in Denemarken verschijnt, zich afspeelt. Hopelijk verschijnt het dan ook snel voor mijn lezers in Nederland, die ik hierbij hartelijk wil bedanken voor het lezen van mijn boeken.’

De onzichtbare echtgenote - recensie Chocola in Café Poesjkin De Deense journalist en auteur Leif Davidsen werkte als buitenlandredacteur voor de Deense radio in Moskou. Zijn ervaringen met Rusland heeft Davidsen al eerder verwerkt in een drietal misdaadromans die zich afspelen in de jaren negentig. Dat was het tijdperk van Boris Jeltsin, van het Rusland waar grote economische verschuivingen plaatsvonden en de oorlog met Tsjetsjenië werd begonnen. In zijn nieuwste boek De Onzichtbare Echtgenote (2008) keert Davidsen terug naar Rusland. Inmiddels is daar de macht stevig in handen van Vladimir Poetin, voorstander van de harde lijn. Hij opende de jacht op de oligarchen, de steenrijke machthebbers die tijdens het bewind van zijn voorganger Jeltsin in het economische vacuüm waren gestapt. In De Onzichtbare Echtgenote komen we één van deze Russische tycoons tegen, Viktor Terekhov. De voormalige Deense militair en tegenwoordig zakenman Marcus Hoffmann redt de Rus uit een penibele situatie als Terekhov in Nice wordt overvallen. Een ontmoeting die zonder consequenties zou zijn gebleven als Marcus Hoffmann weken later niet zelf in de problemen zou hebben gezeten. Tijdens een bootreis over de Wolga verdwijnt Nathalie, de vrouw van Marcus, spoorloos. Marcus roept de hulp in van Terekhov omdat de Deense diplomatie in Rusland behoorlijk terughoudend blijft. Terughoudendheid die kan worden verklaard doordat Nathalie van oorsprong Russisch is. Terekhov wil zijn schuld wel inlossen en start in Rusland een onderzoek naar de verblijfplaats van Nathalie. Marcus probeert haar, eenmaal terug in Denemarken, eveneens op het spoor te komen. De contacten van zijn vrouw en haar laptop zijn daarbij goede hulpmiddelen. Al snel wordt duidelijk dat Marcus niet op de hoogte is van Nathalies Russische verleden. Wanneer Marcus terugkeert naar Rusland, omdat Terekhov op het spoor is gekomen van Nathalie, krijgt het spel een extra dimensie. Marcus weet niet meer wie hij wel en niet kan vertrouwen en hij roept de hulp in van de jonge Sasja die zwervend door Moskou trekt en in zijn levensonderhoud voorziet met vingervlugge goocheltrucs. De gewelddadige ontknoping volgt in een voormalig politiek strafkamp waarbij Marcus dankbaar gebruik maakt van zijn militaire opleiding. Leif Davidsen heeft met De Onzichtbare Echtgenote een misdaadroman geschreven die zich afspeelt in het hedendaagse Rusland met zijn schrijnende contrasten. Aan de ene kant de wereld van zwerfjongeren in Moskou, bekeken door de ogen van de sympathieke Sasja, en aan de andere kant de ongebreidelde luxe van de zeer selecte groep ‘nouveaux riches‘, zoals Viktor Terekhov, die zich onder Poetin vastklampen aan hun vaak illegaal verkregen kapitaal. De door Davidsen geschetste setting is boeiend, maar het verhaal binnen deze context ontstijgt jammer genoeg het gemiddelde niet. Het feit dat Davidsen zijn hoofdpersoon laat dineren in Café Poesjkin waar Gilbert Bécaud zijn Nathalie chocola liet drinken, verandert daar niets aan.