Misdaadromans

Door: Ine Jacet

Wie op de Noorse Wikipedia site gaat tellen hoe groot het oeuvre van Anne B. Ragde is, komt uit op 44 publicaties. Ze schreef kinder- en jeugdboeken, humoristische boeken, korte verhalen, misdaadromans en romans. In 2004 verscheen in Noorwegen Berlinerpoplene. Het is een roman en het eerste deel van een trilogie. Dit boek is onlangs in Nederlandse vertaling bij uitgeverij De Geus verschenen onder de titel Het leugenhuis. Anne B. Ragde was half september in Nederland ter ere van deze publicatie. Tijd voor een interview.  

Allereerst enige informatie over de hoofdpersonen uit de trilogie. Te beginnen met Anna Neshov. Zij is de moeder en ligt op sterven. Dat is de reden dat haar oudste zoon Tor zijn broers Margido en Erlend belt met het verzoek af te reizen naar hun ouderlijk huis in de buurt van Trondheim. Daar zijn ze al tijden niet geweest. De familie is allesbehalve on speaking terms. De oudste zoon Tor heeft een dochter; haar naam is Torunn. Ook zij wordt benaderd hoewel ze haar oma nauwelijks heeft gekend. Tor is varkensboer, Margido begrafenisondernemer en Erlend etaleur. Erlend is homseksueel en erg gelukkig met Krumme, zijn partner. Daarnaast is er nog de vader die door het huis schuifelt. Zie hier de personages die Het leugenhuis bevolken.

Anne Birkefeldt Ragde reist veel op dit moment. Onlangs was ze in Duitsland en Ierland voor lezingen en interviews. Nu bezoekt ze Nederland. Dit alles vanwege het grote succes van haar trilogie.

Op de vraag wat er in Noorwegen in 2004 gebeurde na de publicatie van Berlinerpoplene vertelt ze dat de recensies vanaf het begin erg lovend waren. Ze had het nooit verwacht. ‘Ik heb veel vrouwelijke lezers en ik dacht dat ze het liefst over vrouwen zouden lezen. Dit boek gaat over drie mannen en een varkensboerderij. Dat het zo’n succes zou worden, had ik niet durven dromen. De verkoopcijfers bleven maar stijgen. Dat was met name te danken aan de mond-tot-mondreclame, want een grote publiciteitscampagne is nooit gevoerd. In Noorwegen zijn van het eerste deel inmiddels 350.000 exemplaren verkocht. Van de hele trilogie gingen 1.2 miljoen exemplaren over de toonbank. Dat zijn gigantische cijfers voor het dunbevolkte Noorwegen. Ook in Engeland is het eerste deel verschenen en goed gerecenseerd. Ik ben een gelukkig mens’.

Op de vraag of ze enig idee heeft waarom de boeken zo succesvol zijn antwoordt ze dat lezers, mannen en vrouwen, aangeven dat ze er veel in herkennen. De boeken gaan over familierelaties en een familie met een duister geheim staat centraal. ‘Er bestaan geen normale families, in elke familie is wel iets aan de hand. De familie Neshov uit de trilogie heeft een geheim dat de onderlinge relaties heeft vertroebeld, maar geloof me, na de publicatie van de boeken heb ik via mijn lezers familiegeheimen gehoord waarbij dat van de familie Neshov volledig in het niet valt.’

Een ander thema uit het boek is homoseksualiteit. Waarom heeft ze hierover geschreven?
‘Het was niet omdat ik per se homoseksualiteit in mijn boeken aan de orde wilde stellen. Ik wilde vooral via personages contrasten laten zien. Tor is varkensboer op een vervallen boerderij. Hij kent nauwelijks vrouwen, leeft uitermate sober en plattelands en geeft niets om bezittingen. Erlend, de jongste broer, is homo en geniet van schoonheid. Hij maakt graag dingen mooi, spaart vol vuur Swarovski kristal, geniet van de liefde, leeft bij voorkeur ‘in de stad’, drinkt behoorlijk en geeft gemakkelijk geld uit. Ze verschillen dus nogal. Maar een prettige bijkomstigheid van de trilogie is dat veel Noren van Erlend en zijn vriend Krumme zijn gaan houden.

Voor de oudste generatie Noren is homoseksualiteit nog altijd een beladen thema. Ik krijg regelmatig bedankjes van homoseksuelen die erg blij zijn dat de publicatie van de boeken en de verfilmingen - met Erlund en Krumme - het imago van homoseksualiteit in positieve zin hebben beïnvloed. Ze zeggen dan bijvoorbeeld dat hun vriend nu ook op het feestje bij oma wordt uitgenodigd. Daarvoor was dat niet aan de orde. Ik vind dat geweldig.
De Noorse titel Berlinerpoplene verwijst naar een boom die lange wortels heeft. Als je ze afsnijdt sterft de boom. Hetzelfde is bij families het geval. Ze zijn er, de wortels, en je ontkomt er niet aan. Tegenwoordig zien we steeds meer dat mensen liever met vrienden dingen ondernemen; dat is vrijblijvender. Familiebijeenkomsten zijn vaak beladen. Soms is er sprake van het heilige ‘moeten’. De verschillende rollen die mensen in families vertolken, maken het soms extra gecompliceerd. Maar de wortels zijn er.

Het kan niet anders of Anne. B. Ragde houdt van varkens. In haar boek worden ze met veel liefde beschreven. ‘Ik heb als dierenartsassistente gewerkt en ben inderdaad gek op varkens. Waarom? Omdat het zulke nieuwsgierige en intelligente beesten zijn. Als je een stal binnenkomt, weten ze meteen dat je een vreemde bent. Ze gaan snuffelen en na verloop van tijd leren ze je kennen. Helaas komen in de huidige tijd nog weinig mensen in aanraking met varkentjes, maar ik kan het iedereen aanraden. Ze worden zwaar onderschat.’

Haar verhalen spelen zich af op een oude boerderij. ‘In Noorwegen staan veel boerderijen leeg omdat de opbrengst te laag is. Kinderen willen ze niet meer overnemen, gaan naar een stad en dat veroorzaakt leegstand.’

De trilogie is verfilmd als tv-serie met een dergelijke oude boerderij als belangrijkste plaats van handeling. In Noorwegen was het een doorslaand succes en mensen bleven ervoor thuis.
‘In Zweden was het succes zo mogelijk nog groter. Er komen in totaal acht delen en de scènes zijn opgenomen in een bestaande oude boerderij. Sinds 1939 heeft die geen lik verf meer gehad. Men heeft ervoor gekozen om alles – tijdens de opnames - authentiek te laten en hierdoor is er een mooie atmosfeer ontstaan. Ik ben erg tevreden met de verfilmingen. Misschien dat ze in Nederland ook te zien zullen zijn, maar ik vermoed dat eerst het tweede deel van de trilogie op de markt moet komen voordat hiervan sprake zal zijn.’

Komt er eventueel nog een vervolg op de trilogie?
‘Nee, er komt geen vervolg. Het is goed zo en het verhaal is af. In deel 2 en 3 gebeurt er nog van alles en mijn lezers vonden het ook prima dat het bij drie delen bleef. Momenteel loopt er in Noorwegen ook een toneelstuk dat gebaseerd is op mijn boeken. Daarover ben ik ook erg tevreden.’

Anne B. Ragde heeft zoals gezegd een omvangrijk oeuvre op haar naam staan. In Duitsland zijn haar misdaadromans vertaald, in Nederland niet. ‘Ik geloof dat in Nederland twee kinderboeken zijn vertaald en nu dan Het Leugenparadijs’.
De auteur heeft meerdere boeken geschreven samen met Unni Lindell. ‘Ze is een goede vriendin. Als we allebei aan een roman hebben gewerkt, is het daarna geweldig om samen humoristische boeken te schrijven. We lachen veel.’
Over haar schrijverschap zegt Anne B. Ragde het volgende. ‘Ik houd ervan om toegankelijke boeken te schrijven, zodat de lezer niet hoeft te puzzelen. Ik schrijf vaak in de vooravond, de avond en de nacht. Ik heb altijd wel ideeën. Dat is geen enkel probleem. Ik houd van verhalen vertellen. Dat heb ik altijd al gehad. Ik probeer van mijn personages mensen te maken die fouten maken. Iedereen maakt fouten. Dat is nu eenmaal een gegeven. Ik probeer ook met respect over deze mensen te schrijven. Vaak ga ik van ze houden, juist omdat ze niet perfect zijn.’
In 2001 schreef ze haar biografie van de schrijfster en Nobelprijswinnares Sigrid Undset en ontving hiervoor de prestigieuze Noorse Brageprijs. ‘Ik heb geprobeerd haar menselijker te maken. De afbeeldingen laten vaak een stuurse vrouw zien. Ik heb geprobeerd om haar een meer menselijk gezicht te geven.’   

Wie hebben haar zoal geïnspireerd? ‘Ik houd van Amerikaanse verhalenvertellers zoals Steinbeck en Paul Auster. Daarnaast... hou ik erg van soaps.’

Na deze opmerking lacht ze hartelijk. Wie foto’s van de schrijfster op internet zoekt, kan niet om het feit heen dat ze bijna altijd lachend staat afgebeeld. Dat was ook de sfeer van het interview. Een zeer toegankelijke, goedlachse en levenslustige vrouw die een geweldig boek heeft geschreven. De beide volgende delen van de trilogie De heremietkreeften en Liggen in groene weiden worden eveneens vertaald. Dat ze ook in Nederland mogen doorbreken.