Ketterij - S.J. Parris (2010) ***
Beeldende schrijfstijl

Parris (pseudoniem van Stephanie Merritt) heeft duidelijk research gedaan naar het leven van Giordano Bruno (1548 – 1600), geboren met de naam Filippo Bruno. Ook heeft ze onderzoek gedaan naar de denkbeelden, die Giordano Bruno in zijn leven heeft verwoord in boeken en publicaties, die in strijd waren met het op dat moment bestaande wereldbeeld. Hij was bijvoorbeeld aanhanger van de denkbeelden van Copernicus. De zon is het middelpunt van het sterrenstelsel en de planeten draaien om de zon heen. Dit heeft hij in zijn eigen publicaties verder uitgewerkt. Hij was daarnaast ook deskundig op het gebied van mnemotechniek, een techniek om dingen makkelijker te onthouden waar hij in de 16e eeuw boeken over gepubliceerd heeft. In zijn leven is Bruno geëxcommuniceerd. Hij heeft door Europa rond gezworven, zich bij verschillende denkrichtingen / geloven aangesloten en is uiteindelijk in 1600 door de katholieke kerk beschuldigd en veroordeeld wegens ketterij en is gestorven op de brandstapel omdat hij zijn uitspraken over het geloof niet wilde herroepen.

Het boek richt zich op een stukje uit het leven van Bruno waarin hij op de vlucht voor de inquisitie via Frankrijk in Engeland aankomt. Hij krijgt daar de opdracht om voor koningin Elizabeth katholieken in Oxford op te sporen. Hij vertrekt naar Oxford om een debat aan te gaan met de rector van het Lincoln College over zijn wereldbeeld en theorieën. Ondertussen is hij op zoek naar een voor hem interessant boek waarvan hij vermoed dat het in Oxford zou kunnen zijn. Vlak na zijn aankomst vindt de eerste moord plaats. Bruno komt terecht in een wereld van intriges en verraad rondom het katholieke geloof.

Het is knap om te zien hoe Parris haar hoofdpersoon Giordano Bruno modelleert naar een evenbeeld van de echte Giordano Bruno. Tegelijkertijd riep het ook tegenstrijdigheden op. In het boek is Bruno bijvoorbeeld redelijk naïef en goedgelovig. Ik vroeg mij af hoe iemand, die op de vlucht voor de inquisitie en meermalen aan de dood is ontsnapt, met open ogen in een aantal zaken trapt die de lezer van ver al ziet aankomen. Wat dat betreft is het boek redelijk voorspelbaar. En voor iemand met een ontwikkelde geest zoals Bruno gehad heeft, vond ik hem absoluut niet intelligent redeneren.
Het boek komt traag op gang. Ik merkte dat ik het zeker in het begin makkelijk kon wegleggen. Met oog voor veel details is de sfeer en de dagelijkse gang van zaken in het collegeleven van Oxford heel treffend beschreven. Ik heb een naar mijn gevoel betrouwbaar beeld gekregen van hoe de samenleving in die tijd werkte.

Uiteindelijk komt de spanning er wel een beetje in. Haar ontknoping vond ik te ingewikkeld voor de opbouw ervan in het boek. Daarover ga ik verder niet uitweiden, dat moet een toekomstige lezer voor zichzelf uitmaken. Ik vond het boek in ieder geval uiteindelijk wel de moeite van het lezen waard.
Maar voor mij was het verrassende element toch vooral de ontdekking dat Giordano Bruno echt bestaan heeft en dat Parris haar hoofdpersoon trouw laat zijn aan zijn denkbeelden en leven. En dat heeft ze bijzonder knap gedaan. Het is jammer dat dit element nergens in het boek vermeld wordt.  

Augustus 2010