Jessica Durlacher -  De held (2010) ***** (roman)
De beste - met stip !


‘Na alles wat er is gebeurd weet ik nu één ding in elk geval zeker: dat mijn vaders bezorgdheid om ons niet voor niets was.’ Zo begint, na een bijna idyllische maar ook realistische beschrijving van een avond waarin de familie van Sara Silverstein voor het laatst samen is, het eerste hoofdstuk van Durlachers roman. Vervolgens blijkt waarom Sara dat denkt en ontvouwt zich een verhaal dat spannend, emotioneel, gelaagd en prachtig geschreven is.
Sara’s vader is overleden aan complicaties na een val in de tuin. Hij was joods en heeft in de Tweede Wereldoorlog in een kamp gezeten. Zijn ouders en familie zijn omgekomen in de kampen. Vlak na zijn dood wordt Sara bijna verkracht wanneer ze hardloopt in het bos. De verkrachter weet wie ze is. Of toch niet? Daarna tekent Sara’s zoon Mitch (geboren in de VS) om marines te worden. Marines vormen de allerzwaarste meest verantwoordelijke tak van het leger in de VS en hebben niets met de zee te maken. Sara begrijpt de keuze van haar zoon niet maar heeft geen andere keuze dan mee te gaan in zijn besluit. Nadat Mitch met zijn boot camp in San Diego is begonnen, wordt Sara overvallen in haar eigen huis. Sara’s dochter Tess wordt daarbij aangerand, haar man Jacob neergeschoten en voor dood achtergelaten. Sara wordt zelf vastgebonden op een stoel op zolder. En als Sara erachter komt wie verantwoordelijk is voor de ellendige gebeurtenissen die haar familie zijn overkomen, wil zij nog maar 1 ding: wraak.

Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Sara. Een vrouw die vol verbijstering pogingen doet om de onverklaarbare wending in het lot van haar familie (de plotselinge dood van haar vader, de bijna-verkrachting, de fascinatie van haar zoon Mitch met het leger, de overval op het huis, etc.) de baas te worden. Ondanks of misschien zelfs dankzij de enorme stroom gedachten (en waarin Sara zo nu en dan doorslaat in herhaling van haar gedachten), wordt de dreiging in het verhaal steeds drukkender.
De wanhoop en angst voor verlies wanneer haar zoon tekent voor het leger en de verlatenheid die de dood van haar vader bij haar achterlaat zijn gedurende het hele boek voelbaar. Ook de onmacht van Sara om Tess na de overval te bereiken, wanneer zij zich afsluit voor het gebeurde, is heel realistisch opgeschreven.
Heel logisch volgt daaruit de gedachte dat de Nederlandse wetgeving niet in staat zal zijn Sara’s gezin te beschermen door het opsluiten van de dader. Dit houdt niet op. Dit moet gestopt worden. Maar hoe?

Het thema  tweede generatie oorlogsslachtoffer is een thema dat Durlacher in eerdere boeken aan de orde heeft laten komen. Maar nog niet op de manier waarop het in de held voorkomt. Waarmee Durlacher wat mij betreft aantoont dat het thema nog lang geen verleden tijd is. Heel mooi vond ik de manier waarop Durlacher in dit boek laat zien wat het effect van de oorlog op de derde generatie kan zijn. Want dan, wanneer de lezer denkt dat het verhaal af is en de zaak is opgelost, eindigt Durlacher het boek in de epiloog met een brief, een brief die het boek op een heel emotionele manier afrondt. Een brief die prachtig in het verhaal past en mij intens mee deed leven met een jongen die - op zijn manier- de oorlog het hoofd biedt. En dan is het verband tussen kleinzoon en opa er opeens. Want wie is uiteindelijk de held waar de titel in het boek naar verwijst? Het antwoord op die vraag is niet eenduidig te geven. Hetgeen weer een bewijs is van de gelaagdheid die Durlacher heeft gecreëerd in haar boek. Van alle romans die Durlacher heeft geschreven vond ik dit met stip de beste.

Februari 2011