Vrouw nummer 19 – David Ebershoff (2010) ****
Indrukwekkend verhaal over rauwe werkelijkheid van een polygaan huwelijk


Het is 1875 en Ann Eliza Young is net gescheiden van haar machtige echtgenoot Brigham Young, profeet en leider van de Mormoonse Kerk. Ann Eliza wordt uit de gemeenschap verstoten en begint aan een kruistocht om een einde te maken aan polygamie in de Verenigde Staten.

Ebershoff heeft een indrukwekkend verhaal neergezet waarin de rauwe werkelijkheid van vrouwen binnen een polygaam huwelijk tot leven komt. De vrouwen hebben niet veel keus. Bij afwijzing van een 2e, 3e, 4e, en volgende echtgenote verspeelt de vrouw haar beloning (verlossing) in het hiernamaals. Dat blijkt een machtig middel voor mannen om zelf aan hun trekken te komen. Schokkend was het beeld van een viering in de Mormoonse kerk, waarin 1 man van middelbare leeftijd met zijn gezin vooraan zat. Naast hem zat zijn jongste vrouw (nog geen 20) met haar kinderen. De leeftijd van de overige vrouwen loopt op tot middelbare leeftijd (de leeftijd van de man). Op een eenvoudige en geloofwaardige manier heeft Ebershoff het harde leven van deze vrouwen weergegeven door middel van het verhaal over Ann Eliza Young, vrouw nummer 19 van de profeet Brigham Young.

In de 2e verhaallijn is Beckylynn, de moeder van Jordan Scott, in het huidige Utah beschuldigd van moord op haar man. Op het moment van de moord is hij aan het chatten op internet en meldt daar dat vrouw nummer 19 binnenkomt. De conclusie na de moord is snel gemaakt. Alles wijst op Beckylynn, de 19e echtgenote, als moordenares. Jordan is op last van de huidige profeet op zijn 14e uit de gemeenschap gezet vanwege het hand vasthouden van zijn stiefzuster. Zijn moeder heeft daar zonder protest mee ingestemd. Zijn stiefzuster is meteen daarna uitgehuwelijkt. Wanneer Jordan 6 jaar later in de krant leest dat zijn moeder op beschuldiging van moord vast zit, keert Jordan terug naar de Firsts (Mormoonse gemeenschap in Mesadale) om uit te zoeken wat er gebeurd is.

Voor het predicaat thriller is het boek niet spannend genoeg. Ja, er is een moord gepleegd binnen een sekte. Ebershoff probeert een bepaalde dreiging in het boek neer te zetten rondom het terugkeren van Jordan in de gemeenschap. Daarin laat hij duidelijk zien dat de Firsts niet gediend zijn van inmenging in hun zaken. Toch heeft het mij geen moment het gevoel gegeven dat er werkelijk gevaar dreigde voor Jordan in zijn onderzoek. De 2e verhaallijn laat eigenlijk meer zien dat er niet veel veranderd is in de situatie van vrouwen binnen de Mormoonse gemeenschap.
Het is een indrukwekkend verhaal over het hersenspoelen van vrouwen in een beklemmende gemeenschap. Ebershoff slaagt er in de trieste situatie beeldend weer te geven. Dat betreft de onderlinge jaloezie tussen de vrouwen om de gunst van hun man tot en met het trieste verhaal van de jonge jongens zoals Johnny (eveneens een jonge verstoteling van de Firsts) die van de ene op de andere dag verstoten worden (lees op straat gezet met niets) voordat ze een bedreiging voor de oudere mannen bij de jonge meisjes kunnen vormen. Deze jongens zijn voor het leven beschadigd.

De uiteindelijke ontknoping kwam dan ook niet als een verrassing. Wat bij mij achter blijft is een aanklacht tegen polygamie. In de hedendaagse samenleving is het voor een ieder min of meer acceptabel dat een man met meerdere vrouwen mag samenleven, mits ze daar allen mee instemmen. Wat Ebershoff in zijn boek duidelijk probeert te maken is dat dit vraagstuk anders wordt als er kinderen bij betrokken worden.  En helaas is dat in de polygame Mormoonse gemeenschappen nog steeds het geval.  

december 2010