Sara Paretsky is een grote dame in thrillerland. In 2002 ontving ze de 'Diamond Dagger' voor haar hele oeuvre en vorig jaar haalde ze met 'Zwarte Lijst' de felbegeerde Gold Dagger binnen. Ondanks deze indrukwekkende staat van dienst was 'Zwendel' mijn eerste ontmoeting met Paretsky en haar vrouwelijke detective V.I. Warshawski.
Ik vond het prettig kennismaken. Warshawski bijt zich als een pitbull vast in haar zaken en geeft niet op voor de onderste steen boven ligt. Daar is onverschrokkenheid voor nodig en Warshawski bezit die in dusdanige mate dat steevast een flink actietempo wordt aangehouden. Desondanks moet ze, net zo goed als jij en ik, rekening houden met (on)hebbelijkheden van geliefden, kennissen en zakenrelaties. Het feit dat ze daar wel eens de mist ingaat, maakt haar tot een heerlijk levensechte vrouw.

In 'Zwende'l vraagt een zwarte man haar om de levensverzekering van zijn oom te onderzoeken. Bij diens recente overlijden bleek de polis tien jaar geleden aan onbekenden uitgekeerd te zijn.
Gelukkig heeft Warshawski nog een ex-geliefde op een grote verzekeringsmaatschappij en ze stuitert als een pingpongbal door Chicago om de zaak op te helderen. Ze wordt hierbij letterlijk gehinderd door twee groepen betogers. De ene ijvert voor de teruggave van vooroorlogse joodse tegoeden, de andere wil bedrijven weren die ooit profiteerden van slavenarbeid. Deze betogingen brengen onvermijdelijk pijnlijke herinneringen boven voor Warshawski’s joodse vrienden. Als een zekere Paul Radbuka opduikt, die zich onder hypnose verschrikkingen van de holocaust herinnert en op de koop toe beweert familie te zijn van Warshawski’s vrienden, is het hek helemaal van de dam. Warshawski laveert tussen al deze verhaallijnen en toont hierbij verschillende facetten van zichzelf.
Paretsky profileert haar als een intelligente vrouw die een zaak langs alle kanten bekijkt zonder daarbij een duidelijke stelling in te nemen. Dat moet je voor eigen rekening nemen. Paretsky liet zich in een interview met John Vervoort van De Standaard ontvallen dat ze vindt dat er in de wereld ongenuanceerd gedacht wordt. Ze stimuleert de lezers van haar boeken alleszins om anders te doen.

Naast al die intelligentie geeft Paretsky ook gevoelens een plaats. Ook dit doet ze indirect. Ze laat iemand de feiten vertellen. Emoties zoals ontreddering, leegte, verlatenheid, ... moet de lezer zelf invoelen. Door dit alles overheerste bij mij één gedachte: dit is wel het eerste, maar zeker niet het laatste boek dat ik van Paretsky lees. Zijzelf vindt Zwarte Lijst haar beste boek, toevallig staat dat bij mij in de kast. Hoera!