naar start | a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z  
Eenzaam heden (2008) Naema Tahir **** (ROMAN)
Zoektocht naar wortels

Naema Tahir heeft lang gedacht dat ze geen wortels had. Pas op latere leeftijd besefte ze dat haar roots bij haar ouders liggen, en dat ze verwantschap zoekt in ideeën en mensen, eerder dan in een gemeenschappelijk geboorteland. Ze werd in 1970 in Londen geboren, maar bracht haar peuterjaren door in Pakistan. Het gezin verhuisde eerst naar Engeland, later naar Nederland. Op haar dertiende stuurde haar vader haar naar Pakistan maar twee jaar later vestigde ze zich terug in Nederland. Ze ging rechten studeren aan de universiteit van Leiden, werkte voor diverse Nederlandse ministeries en voor de VN-vluchtelingenorganisatie. Ze publiceerde kritische opiniestukken in het NRC Handelsblad en in 2005 verscheen Een moslima ontsluiert. Hierin vertelt Naema Tahir op een geestige, relativerende maar ook kritische manier over haar leven tussen drie culturen, de Britse, de Pakistaanse en de Nederlandse.  Vorig jaar verscheen haar literair debuut Kostbaar bezit, over drie vrouwen in Lahore, Pakistan, die alledrie banden hebben met Nederland.

Het hoofdpersonage uit Eenzaam heden, Dina Mohajer, heeft geen banden met Nederland, maar woont in Londen. Net als haar schepster heeft ze moeite met ‘wortelen’, als oudste kind van een Pakistaans migrantenechtpaar voelt ze zich nergens thuis. Haar vader is vol lof over zijn geboorteland en wil dolgraag terugkeren. Haar moeder kwam vol dromen over zelfstandigheid aan in Engeland, maar ziet het leven vanachter haar naaimachine aan haar voorbij gaan. De ouders worstelen zo hard met hun eigen identiteit en zijn zo ongelukkig in hun relatie, dat ze er niet in slagen om Dina liefde en aandacht te geven. Dina beseft dat ze nooit de concurrentie kan winnen van wat wel de aandacht van haar ouders heeft. Voor haar moeder is dat Jinnah, het jongere broertje, en voor haar vader is dat Pakistan. Het is zijn droom om te strijden in het Pakistaanse leger en om zijn zoon advocaat te zien worden, zoals Ali Jinnah, de oprichter van de Pakistaanse staat.

Eenzaam heden beslaat vier jaar en laat zowel een tienjarige Dina zien die een blanke dokter smeekt haar te adopteren als een veertienjarige Dina die graag in de plaats van haar broer advocaat wil worden en Engelser wil zijn dan de Engelsen. Daarom doet ze erg haar best op school, neemt ze afstand van andere Pakistaanse kinderen, vertelt ze iedereen dat ze vernoemd is naar de kat uit Alice in Wonderland (en niet naar de dochter van Ali Jinnah, oprichter van Pakistan), verblijdt ze mensen met een tekening van de Union Jack en wast ze haar donkere lokken met shampoo voor blondines, in de hoop op zijn minst lichtere uiteindes te krijgen.
Behalve het gezin -vader, moeder, Dina, broer en zus- spelen nog twee personages een rol van betekenis. Allereerst buurman Daniyel, een Pakistaanse wees die het niet zo nauw neemt met de moslimregels, en die wel aandacht heeft voor Dina. Hij staat haar toe om te wortelen in zijn perenboom en hij vangt haar op als de gekte thuis te veel wordt. Hij heeft een lichtere huidskleur dan de meeste Pakistani, en daarom noemt Dina hem “bereikbaar blank”. De andere is Dina’s tante, de jongere zus van haar moeder, die na lang aandringen met een visum van drie maanden naar Londen komt. Het is de bedoeling dat ze de moeder van Dina helpt in het verwezenlijken van haar droom, maar het pakt helemaal anders uit.

De verschillende personages in Eenzaam heden laten een breed palet aan gevoelens zien. Dina is op de eerste plaats eenzaam, en dat wijt ze aan haar ouders. “Als vader en moeder in het heden leefden, was ik heden niet eenzaam,” vertrouwt ze Daniyel toe. Ze is ook vastberaden in het vinden van een toekomst en een identiteit, ook al beseft ze al vroeg dat dat voor haar als meisje dubbel moeilijk is, want een moslimmeisje telt maar voor de helft. Haar broer Jinnah krijgt dan wel meer eten en meer aandacht van zijn moeder, hij is ook niet onverdeeld gelukkig. Hij verwaarloost zijn school, gooit zich op de spelcomputer, haalt elektrische apparaten uit elkaar die hij dan weer in een wip monteert, enkel en alleen om zijn vader te laten zien dat hij geen advocaat wil worden, maar dat hij erg goed is met zijn handen. Hij wil bruggen gaan bouwen en het is frustrerend dat zijn vader zijn talenten niet opmerkt. Het jongste zusje neemt genoegen met een heel bescheiden plekje in het gezin. In een hoogoplopende ruzie tussen haar ouders en haar tante wordt ze quasi gebruikt als stormram, hoe veel lager kan je positie in een familie zijn?
Ondanks deze drie kinderen die weinig liefde en aandacht krijgen, is Eenzaam heden geen tranendal. Het is een rijkgeschakeerd boek dat lachen en huilen combineert en dat aanzet tot nadenken. Zoals Naema Tahir in het verleden zelf zei: “De ene moslim is de andere niet.” En ook: “Het gaat om de mens. De mens in de migrant en in de moslim.” Dat heeft ze met dit boek en met het veerkrachtige meisje Dina zeker aangetoond.