Bernard Schlink maakte WOII niet bewust mee. De man, rechter en
hoogleraar in Berlijn, werd geboren in 1944. Toch rekent hij in
zijn boeken af met het verleden van zijn land. Dat zie je in
'De voorlezer', de roman waarmee hij wereldfaam verwierf, maar ook
in zijn boeken rond privé-detective Selb. Deze verschenen
recent voor het eerst in Nederlandse vertaling, samengebundeld in
'De oude zonden'.
De titel verwijst naar het
verleden van Selb, die tot 1945 een overtuigd nationaal socialist
was en als officier van justitie dapper zijn steentje bijdroeg aan
het Derde Rijk. Na de oorlog was hij zijn geloof en zijn job kwijt.
Ondanks latere rehabilitatiekansen koos hij er bewust voor als privé-detective
buiten het systeem te blijven staan. Tijdens zijn opdrachten haalt
het verleden hem in en steken ‘oude zonden’ de kop op.
Op die manier komt vijftig jaar beladen Duitse geschiedenis op een
zeer boeiende, begrijpelijke en fascinerende manier voorbij.
In 'Eigen recht' wordt Selb door een oude vriend, inmiddels topman
van een chemisch bedrijf, ingeschakeld om sabotage van de computersystemen
te onderzoeken. Een vrolijke hacker stuurt de tennisveldreserveringen
in de war en zet twee nullen achter de oorspronkelijk honderd bestelde
resusaapjes. Zijn onderzoek brengt Selb in alle geledingen van de
chemiereus. Zowel de directeur, diens secretaresse, de bewakingsdienst
als vele anderen worden op een meedogenloze maar herkenbare manier
neergezet. Selb beweegt zich in dit wereldje als de spreekwoordelijke
olifant in de porseleinkast. De vrolijke noot is daarmee gegarandeerd,
maar die krijgt nooit de overhand. Daarvoor is Selb te ernstig en
te plichtsbewust, te veel Duitser bijna. Hij piekert ook veel over
iets wat zijn opdrachtgever hem zei. Namelijk: ‘Het is helemaal
niet verwerpelijk om mensen te misbruiken, het is alleen tactloos
om het ze te laten merken.’ Selb vraagt zich vertwijfeld af
hoelang zijn vriend dit credo al huldigt en of hij één
van de velen is op wie hij het toepast.
'Bedrog' voert de lezer naar journalistenmilieus en een psychiatrische
instelling. Een bezorgde vader vraagt Selb om zijn dochter op te
sporen. Vermoedelijk wil die alleen maar op eigen benen staan, maar
het zou zijn gemoedsrust goed doen als hij stiekem een oogje in
het zeil kon houden. De man heeft veel geld over voor het adres
van zijn dochter, zo veel geld, dat Selb wantrouwig wordt. Het betert
er niet op als blijkt dat ook de politie op zoek is naar Selbs doelwit.
Opnieuw schetst Schlink een intrige waarin de spelers niet altijd
hun rol kennen. Hij laat journalisten aan het woord die keihard
aantonen dat ‘wat niet op de foto staat, geen rol speelt in
deze wereld’. Hij suggereert dat extreme politieke idealen
makkelijk misbruikt kunnen worden. Hij toont dat er ook mensen zijn
met het hart op de juiste plaats. De al wat oudere Selb, - ‘aan
oud worden bevalt het me dat principes veel minder strikt zijn’
-, hoort daar natuurlijk bij. Maar hij is niet de enige. Dat besef
je als op het einde van het boek alle puzzelstukjes netjes op hun
plaats vallen.
In 'Moord' speelt Selbs leeftijd
op. Zijn opdrachten worden schaars, zijn vrienden gaan met pensioen,
zijn hart begint gebreken te vertonen. Gelukkig krijgt hij een rustig
klusje. De eigenaar van een kleine bank vraagt hem in archieven
te duiken en op zoek te gaan naar een onbekende vennoot uit het
begin van de twintigste eeuw. Geheel onverwacht voert deze zaak
Selb naar Berlijn en het vroegere Oost-Duitsland waar de Russische
maffia de bankwereld in handen heeft, of lijkt het maar zo? Selb
voelt zich niet opgewassen tegen misdaad op deze schaal en wordt
hoe langer hoe angstiger dat hij te langzaam wordt en niet snel
genoeg in de gaten heeft wat er in werkelijkheid gebeurt.
Schlink leverde met 'De oude
zonden' een meesterwerk af. Het beroep van Selb staat garant voor
spannende situaties, het vakmanschap van Schlink voor levensechte
personages en een meeslepende schrijfstijl.
Dat Selb en zijn vrienden
hun wortels hebben in nazi-Duitsland geeft dit boek een extra dimensie.
Aangezien Selb in het laatste boek de zeventig al passeerde, geloof
ik nooit dat er nog nieuwe verhalen rond Selb komen. Maar ik heb
er alle vertrouwen in dat Schlink nieuwe personages uit zijn pen
zal toveren. En daar verheug ik me nu al op. |
|