Een warrige tijd in Kraków

Kraków, 1939. Sinds september lopen zowel Duitse als Russische legers Polen onder de voet. Het hoofdpersonage uit Lumen, Martin Bora, is een Duitse Wehrmachtofficier. Hij is pas getrouwd, houdt van klassieke muziek, heeft een invloedrijke stiefvader en is meer dan behoorlijk opgeleid. Hij moet have en goed achterlaten om dienst te nemen. In Kraków staat hij onder bevel van kolonel Hofer. Naast het rapporteren van incidenten waarbij Duitse soldaten of Poolse Duitsers slachtoffer werden, vergezelt hij kolonel Hofer vaak naar het plaatselijk klooster. De abdis wordt geëerd als een heilige en de kolonel smeekt haar bij God te bemiddelen voor zijn zieke zoon.
Als de abdis op een dag vermoord wordt in de kloostertuin, krijgt Bora de taak om de dader te vinden. Hiervoor moet hij noodgedwongen samenwerken met een Amerikaans priester die in opdracht van het Vaticaan de wonderen van de abdis aan het onderzoeken is.
De priester krijgt stilaan waardering voor Bora, weliswaar een lid van de gehate bezetter, maar toch ook een integer iemand. Bora zelf maakt binnen het leger hoe langer hoe meer vijanden. Hij wil mistoestanden, zoals lukrake terechtstellingen en verkrachtingen, aan de kaak stellen.

De lezer beseft dat het ‘nog maar’ 1939 is, dat de grote genocide nog moet beginnen en dat Bora waarschijnlijk weinig gehoor gaat vinden.
Wat het boek erg duidelijk maakt, is dat deze aanloop naar Wereldoorlog II een erg warrige periode was. De verschillende afdelingen binnen het nazileger leggen, niet zonder slag of stoot, hun bevoegdheden vast.
Ideeën van het Derde Rijk dringen door tot in de slaapkamer, waar raszuivere mannen aangemoedigd worden om hun zaad te storten in raszuivere vrouwen. Joden worden samengebracht in getto’s. Hun huizen worden aangeslagen door de bezetters. Uit angst voor represailles schikt bijna iedereen zich naar het nieuwe bewind, ook de katholieke kerk.
Bij een enkeling, zoals Bora, sijpelt het besef door dat dit alles groteske waanzin is. Dat maakt hem als personage heel bijzonder, en vergelijkbaar met andere ‘goede’ mensen in een verderfelijk systeem, zoals Arkadi Renko van Martin Cruz Smith of Selb van Bernard Schlink.

Helaas is Ben Pastor, anders dan Cruz Smith of Schlink, er te weinig in geslaagd een samenhangend verhaal te vertellen met tot de verbeelding sprekende personages.
Fragmentarische impressies van een warrige tijd voeren de boventoon, en daarin gaan zowel Martin Bora als de verhaallijn ten onder.